Verduurzamen. Alles is gericht op natuurinclusief boeren. Hoe werkt dat en wat kun je daar als boer zelf mee doen. Want veranderen dat moet. Als het niet vandaag is dan morgen. Dat blijkt wel uit de laatste politieke ontwikkelingen. Maar verduurzamen, hoe doe je dat dan?
Wij gingen in gesprek met Anton Kool. Anton is sinds begin dit jaar betrokken bij Ikwileerlijkezuivel.nl om het verduurzamingsprogramma vorm te geven. Antons roots liggen op een melkvee-/ akkerbouwbedrijf. Zijn hele leven heeft hij al feeling met de sector. Tijdens zijn studie in Wageningen werd hem al snel duidelijk dat de milieuvriendelijkheid van de landbouwsector hem trok. Een thema wat sterk upcoming was. Het woord ‘duurzaamheid’ bestond toen eigenlijk nog niet. Anton is nu zelfstandig duurzaamheidsadviseur in de landbouw- en voedselsector onder de naam Kool Planet.
“De laatste 20 jaar houd ik mij bezig met het kwantitatief inzichtelijk maken van milieu impact van voedselproductie, van boerderij tot supermarkt. Simpel gezegd: Wat zijn de gevolgen voor het milieu door de productie van een liter melk of kilo vlees?”
Als tiener zag Anton al dat het leven en werken als boer niet eenvoudig is. Niet eenvoudig om daar een voortbestaan uit te halen. Dat is vandaag de dag niet anders. Voor hem betekent duurzaamheid en milieu dat er op een goede manier wordt omgegaan met boeren en natuur. Precies dat spreekt hem ontzettend aan bij Ikwileerlijkezuivel.nl. “Je gaat een Contract for Change met elkaar aan. Hierin maak je als boer afspraken met ons en met alle ketenpartners om zo goed mogelijk voor het milieu en de natuur te zorgen. Dit gaat verder dan het kijken naar stikstof (ammoniak emissie). Er wordt ook gekeken naar dierenwelzijn (hoe voelt een koe zich, wat is zijn natuurlijke gedrag), biodiversiteit (geen monotone natuur op en rondom het boerenerf). Het is ook goed om je te realiseren dat biodiversiteit, en dus een variatie in dieren- en plantensoorten, op een boerderij ervoor zorgt dat je omgeving gezonder is. Je bent weerbaarder.”
“Of je nou wilt of niet. Als boer ben je hoe dan ook onderdeel van de natuur. Je werkt met de natuur, dus het is ook belangrijk om de natuur ook de ruimte te geven op je bedrijf. Het heeft te maken met respect. Je gebruikt de natuur, maar bent er ook verantwoordelijkheid voor dat het gezond blijft.”
De boeren die het Contract for Change aangaan, laten zien dat zij aantoonbaar stappen zetten. Hier staat een beloning tegenover, namelijk een structurele hogere melkprijs. Het proactief handelen van ondernemende boeren wordt direct beloond. Ikwileerlijkezuivel.nl zoekt de verbinding. “Dat is hetgeen me het meest aanspreekt. De huidige markt is namelijk onhoudbaar,” aldus Anton. “Aan de ene kant is de melkprijs is gebaseerd op een wereldprijs, deze is structureel te laag. Aan de andere kant moet je als boer voldoen aan Nederlandse wetgeving en milieueisen, die zijn kostenverhogend. Dat kan nooit goed gaan.”
“Als je kunt laten zien dat je aangesloten bent bij Ikwileerlijekzuivel.nl dan kun je aan de provincie, gemeente en burgers laten zien dat je heel serieus met verduurzaming bezig bent en dat je daardoor ook meer acceptatie krijgt. Je krijg eigenlijk positieve PR en waardering voor wat je doet. En waardering en erkenning, dat kunnen veel boeren tegenwoordig goed gebruiken.” Geeft Anton aan.
In 2026 krijgen boeren waarschijnlijk te maken met derogatie, oftewel dan mag er geen mest meer worden uitgereden boven de toegestane norm. Volgens Anton is dit een lastig dilemma: “Op dat moment heb je vrij weinig keus. Of je kijkt serieus naar je veebezetting, of je kijkt of er slimme oplossingen zijn voor je mest. Een optie kan zijn om het om te zetten naar kunstmest. Dat moet natuurlijk nog wel worden toegestaan. Misschien niet wat iedereen wil horen, maar wel iets wat op dit moment onvermijdelijk lijkt.”
Ikwileerlijkezuivel.nl hanteert een gebiedsgerichte aanpak. Anton geeft aan dat dit heel logisch klinkt. Het is alleen niet makkelijk. “Belangrijk is dat we op gebiedsniveau kijken wat de normen zijn waar je voor moet gaan. Nu is dat vaak op landelijk niveau ingesteld, bijvoorbeeld bij de Biodiversiteitsmonitor. Het kan best zijn dat je in de ene regio dat je qua stikstof of CO2-uitstoot veel ruimer kunt gaan zitten dan in de andere regio. Dat is afhankelijk van de natuur waarin je zit. Daar kijken we dus heel erg goed naar.”
“Een natuurgebied met zandgrond vergt een hele andere aanpak dan een gebied met veel kleigrond.”
Er wordt aansluiting gezocht bij tal van keurmerken en programma’s en hier wordt verder op ontwikkeld. Denk dan aan PlanetProof, Beter Leven Keurmerk, Kringloopwijzer en de KoeMonitor. Antons visie is dat het wiel niet opnieuw wordt uitgevonden, maar er juist zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van instrumentaria die al beschikbaar zijn. Hierbij is het heel belangrijk dat er bij de biodiversiteitsmonitor gekozen wordt voor een regionale i.p.v. landelijke aanpak. “En dat doen wij!”
“Ik wil graag werken aan een mooiere en betere wereld.”
